Hey Anne, heb je even? Ik worstel al jaren met mijn gewicht. Of nou ja, eigenlijk niet eens zozeer met mijn gewicht zelf, want ik accepteerde mezelf zoals ik was. Maar diep vanbinnen voelde ik wel de druk dat er ooit een dag zou komen waarop ik móést afvallen. Als student dronk ik veel en met die levensstijl zou het er niet zomaar vanaf gaan. Dat zou doorzettingsvermogen vergen die ik met het veelal sociale aspect van dat leven niet had. Inmiddels ben ik kilo’s verloren, er weer een aantal bijgekomen, en weer afgevallen: je kent dat riedeltje wel. Toch blijft er één ding altijd hetzelfde: ik kan mezelf niet in de hand houden. Dat geldt zowel voor mijn eetgedrag (soms krijg ik enorme vreetbuien) als voor de manier waarop ik tegen mezelf praat. Hoe dun of dik ik ook ben, er is nooit een moment geweest dat ik echt aardig ben voor mezelf. Hoe doorbreek ik die cirkel van zelfverwijt en eetbuien? En hoe leer ik uiteindelijk wat liever voor mezelf te zijn, welke vorm mijn lichaam ook aanneemt?

Leestijd 6 minuten

Ik moet eerlijk bekennen dat dit een van mijn minst geliefde onderwerpen is. Niet omdat ik me schuldig maak aan ‘fatshaming’ of omdat ik mezelf dagelijks laat indoctrineren door ‘skinnytok’ en ook niet omdat ik zelf bang ben voor enige vorm van confrontatie. Nee. Het is meer dat dit een probleem is dat zo inherent is aan de mens (en dan nog wel het meest bij de mens met twee X-chromosomen (althans, zij uiten het vaker), terwijl ieder van ons weet dat het tijdverspilling is (kleine disclaimer: deze column is misschien wat sterk op de mens met twee X-chromosomen gericht (ja, tikkeltje ouderwets). Mannen, voelen jullie je daardoor overgeslagen? Laat het me vooral weten, dan schrijf ik met alle plezier een ‘mannen-proof’ versie!).

Hoe vaak ik mezelf heb horen denken: “Als ik afval, dan word ik écht gelukkig”, of “Een paar kilo minder en ik ben een mooier en beter mens”, of ik nou zwaarder was of lichter. Eigenlijk is het ook best vreemd dat wij in de alledaagse maatschappij gewichtsaandoeningen (daarmee bedoel ik niet alleen fysieke gewichtsproblemen, maar ook de bijkomende mentale problemen) pas gaan labelen als ze een extreme vorm aannemen, zoals bij anorexia of boulimia. Dat terwijl ik geen enkele vriendin heb die niet op elk moment van de dag vindt dat ze te dik is en zich er totaal in vastbijt.

Dat komt doordat het lichaamsideaal (los van het getal op de weegschaal) een sociaal construct is. Zo’n sociaal construct ontstaat vanuit een historisch gegroeid geheel van gewoonten, regels, patronen, opvattingen en overtuigingen die we vanzelfsprekend vinden en waarna we ons gedragen, vaak zonder dat we er zelf nog bij stilstaan. Door de eeuwen heen is schoonheid vaak verbonden met het goede. De oud-Griekse dichteres Sappho verwoorde het ooit treffend: “Wat mooi is, is ook goed”. Tegelijkertijd staat ‘lelijkheid’ in de geschiedenis juist symbool voor het kwaad (denk bijvoorbeeld aan de heks in sneeuwwitje, zeker niet een personage dat als ‘mooi’ zou worden omschreven). Het nastreven van schoonheid was dus ook het streven naar het goede en daarmee het conformeren aan de norm in de samenleving. Omdat we ons allemaal aanpassen aan de heersende norm, streven wij dus allemaal naar dezelfde schoonheidsidealen. Ook nu, zoveel eeuwen later.

Dat is eigenlijk natuurlijk compleet ridicuul, want elk lichaam functioneert en vormt zich op zijn eigen manier, in welke eeuw je ook leeft. Maar, dat betekent wel dat het niet aardig zijn tegen jezelf, omdat je denkt niet aan de norm te voldoen, niet alleen al eeuwenoud is, maar ook nog eens doodnormaal (helaas). Jij doet het, ik doe het, en zelfs vrouwen uit de Romeinse tijd die niet het ‘vruchtbare’ lichaam hadden waar men destijds naar verlangde (bijvoorbeeld omdat ze juist erg dun waren), deden het ook. Waarom haalt ze ineens de gehele geschiedenis erbij, vraag je je misschien af? Omdat er eigenlijk maar één manier is waarop je kunt leren aardiger tegen jezelf te zijn zonder dat sociale constructen je beïnvloeden (want dat ze dat doen, is een feit dat al zou oud is als de mensheid zelf): wat anderen vinden aan je laars lakken. Dat lijkt me een mooi begin (en niet alleen in deze situatie). Als je niet zoveel waarde hecht aan wat de maatschappij van je vindt, gun je jezelf de ruimte voor een eigen oordeel. Een die gebaseerd is op je eigen normen en waarden. Neem daarbij vooral de wijze woorden van actrice Emma Thompson mee: “Verspil het doel van je leven niet door je druk te maken over je lichaam. Het is jouw huis, waarin je leeft. Het heeft simpelweg geen nut om er streng over te oordelen”.

Wil je het liefst in het weekend lekker borrelen met een plank vol hapjes en een glaasje (of twee) wijn en kun je die extra paar kilo’s prima naast je neerleggen? Helemaal goed! Voel je je juist fijner als er wat kilo’s afgaan? Ook helemaal prima! Het gaat erom wat jíj belangrijk vindt. Vergeet niet dat je ook maar een mens bent, dus wees net zo lief voor jezelf als je voor een goede vriend(in) zou zijn. Stel jezelf de vraag: “Zou ik dit ook tegen mijn beste vriend(in) zeggen?” is het antwoord ‘nee’ dan ben je simpelweg te streng voor jezelf.

En ja, het draait uiteindelijk allemaal om gezond zijn. Het is helemaal niet verkeerd om bezig te zijn met je gewicht, zolang je dat maar op een verantwoorde manier doet. Probeer je echter ‘ongezond’ kilo’s kwijt te raken (bijvoorbeeld door vrijwel niets te eten) dan protesteert je lichaam al snel. Een van de gevolgen is zo’n ‘vreetbui’ waar je het over hebt. Zodra je te weinig voedingstoffen binnenkrijgt, daalt je bloedsuikerspiegel en schiet je lijf in de alarmstand. Het resultaat? Je lichaam snakt naar snelle suikers en voor je het weet, grijp je naar de dichtstbijzijnde reep chocola.

Jezelf van alles verbieden is meestal sowieso geen goed idee. Eigenlijk werkt het net als de liefde: hoe ontoegankelijker het is, hoe aantrekkelijker het wordt (althans, dat heb ik altijd). Precies zo werkt het met eten. Als je jezelf lekkernijen compleet ontzegt, zul je er alleen maar meer naar snakken. Hoe strenger je bent, hoe groter de kans dat je er op een gegeven moment tócht voor bezwijkt.

In basis is afvallen vrij simpel. Verbrand je meer calorieën dan je binnenkrijgt, dan verlies je gewicht. Technisch gezien zou je dus zelfs kunnen afvallen als je dagelijks bij de Macdonalds eet, zolang je onder je caloriebehoefte blijft. Maar je lijf vraagt wel om goede voedingsstoffen; die vind je nu eenmaal niet in een Big Mac- menu. Vergelijk het met een auto die je wilt tanken: als je er diesel in gooit terwijl er benzine in moet, dan gaat het mis. Zo heeft je lichaam ook de juiste brandstof nodig om te blijven draaien. Maar, wij zijn geen auto’s, maar mensen. We hebben gevoel, smaak, houden van gezelligheid en plezier. Soms kan het helpen om jezelf wat vrijheid te geven, zodat je de rest van de week weer makkelijker voor de gezonde opties kiest. Bovendien is het toch veel prettiger om er gewoon even van te genieten en later weer de draad op te pakken?

‘Hey Anne, heb je even?’- Wat is het? 

In de column ‘Hey Anne, heb je even?’ geeft Anne Geerdes antwoord en raad op de vragen van lezers. Het is een eerbetoon aan ‘Dear Dolly’ van Dolly Alderton, die een soortgelijke rubriek had in The Sunday Times. Aan de hand van Alderton’s boek, evenals gepubliceerde artikelen en diverse literaire werken, probeert Anne zo goed mogelijk advies te geven. Beschouw ‘Hey Anne, heb je even?’ als een grote zus aan wie je alles, maar dan ook alles, mag vragen. Niks is te gek. Disclaimer: Anne is geen getraind adviseur, maar slechts een jonge dame die, waarschijnlijk net zoals jij, het leven en haar belangrijke lessen probeert te begrijpen.